We weten ondertussen allemaal dat te zwaar zijn een belangrijke risicofactor is voor gezondheidsproblemen. Wie te veel weegt, loopt meer kans op bijvoorbeeld een hoge bloeddruk, te hoge cholesterolwaarden en aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten, diabetes en kanker. Ook op geestelijk vlak eist zwaarlijvigheid een tol, met een groter risico op depressie en een gemiddeld lagere levenskwaliteit.
Overgewicht en obesitas zijn overigens niet alleen slecht voor onze gezondheid, ze jagen ook onze maatschappij op kosten. Mensen die te zwaar zijn hebben bijvoorbeeld vaak meer medische zorgen nodig en zijn vaker afwezig op het werk door ziekte. Onderzoekers van Sciensano schatten dat onze staat elk jaar ten minste € 4,5 miljard uitgeeft om de directe en indirecte kosten gerelateerd aan overgewicht en obesitas te dekken.
Biedt Ozempic een oplossing? Uit studies blijkt dat dit geneesmiddel wel degelijk kan helpen om te vermageren. Maar in welke mate dat zich vertaalt in minder medische kosten en meer levenskwaliteit, is nog niet duidelijk.
In dit artikel:
Helpt Ozempic écht om te vermageren?
Word je veel gezonder als je afvalt met Ozempic?
Bijwerkingen en waarschuwingen
Moet dit geneesmiddel terugbetaald worden?
Wat is Ozempic?
Ozempic is de merknaam van een inspuitbaar medicijn op voorschrift dat op de markt is gebracht om patiënten met diabetes type 2 te behandelen. Alhoewel Ozempic momenteel populair is om te vermageren, is het eigenlijk niet vergund voor de behandeling van overgewicht en obesitas. Maar sommige artsen schrijven het wel off-label (officieus) voor om af te vallen. De vraag is zo groot dat er al een tijdje sprake is van een beperkte beschikbaarheid. Er dreigt een tekort en dat kan mensen met diabetes type 2 in de problemen brengen. Daarom vroeg het federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten (FAGG) enkele maanden geleden om voorrang te geven aan de patiënten met diabetes type 2.
Op Farmastatus kun je de stand van zaken opvolgen rond de beschikbaarheid van Ozempic.
Welke stoffen zitten er in Ozempic?
Het actieve bestanddeel van Ozempic is semaglutide. Deze stof bootst in je lichaam de werking na van het darmhormoon GLP-1, of glucagon-like peptide-1. Dit hormoon beïnvloedt je bloedsuikerspiegel en regelt je eetlust. Het vertraagt de maaglediging en zorgt ervoor dat je sneller en langer verzadigd bent.
Wat is Wegovy?
Wanneer het gaat over Ozempic om te vermageren, valt vaak ook de naam “Wegovy”. Misschien heb je er ook al van gehoord. Dit geneesmiddel is van dezelfde fabrikant (Novo Nordisk) en bevat exact dezelfde werkzame stof als Ozempic, namelijk semaglutide.
In tegenstelling tot Ozempic, is Wegovy officieel wél een vermageringsmedicijn. Wegovy werd vorig jaar goedgekeurd door het Europese geneesmiddelenagentschap voor de indicatie “de behandeling van obesitas (BMI ≥ 30)” en van “overgewicht (BMI ≥ 27 en < 30) in aanwezigheid van minstens één gewichtsgerelateerde co-morbiditeit” (zoals hoge bloeddruk, slaapapneu enz.). Het wordt echter (nog) niet verkocht in België.
Helpt Ozempic écht om af te vallen?
Novo Nordisk, de fabrikant van Ozempic en Wegovy, sponsorde een aantal studies waarin wetenschappers onderzochten of semaglutide (het actieve bestanddeel in Ozempic en Wegovy) daadwerkelijk helpt om af te vallen. Dat lijkt wel degelijk het geval te zijn.
Toch een kanttekening: de doeltreffendheid is in die studies onderzocht in een context waarin proefpersonen met ernstig overgewicht of obesitas begeleid werden door een professional om gezond te eten en genoeg te bewegen. Het is bij ons weten niet aangetoond dat dit middel doeltreffend is zónder die begeleiding.
Het is alleszins de bedoeling dat je dit semaglutide gebruikt in combinatie met gezonde voeding en lichaamsbeweging. Dat benadrukt het Europese geneesmiddelenagentschap ook in haar rapport over Wegovy.
Hoeveel kun je afvallen met Ozempic?
In bovenvermelde studies speelden proefpersonen die wekelijks 2,4 mg semaglutide inspoten gemiddeld zo’n 10 % (bij diabeten) tot 16 % van hun lichaamsgewicht kwijt op 68 weken tijd (ongeveer één jaar en drie maanden). Met een nepmiddel was dat slechts ongeveer 2 tot 6 %.
Zo’n 70% tot bijna 90% raakte minstens 5% van hun lichaamsgewicht kwijt, wat beschouwd wordt als een “klinisch relevant effect”. In de groepen die een nepmiddel kregen was dat maar 30 % tot 50 %.
Wat betekent dat concreet?
Stel je weegt 110 kg:
Nu, het is niet vanzelfsprekend om jezelf 2,4 mg toe te dienen met Ozempic, want de voorgevulde prikpennen worden enkel verkocht in doses van 0,25 mg; 0,5 mg en 1 mg semaglutide (omdat ze bedoeld zijn voor mensen met diabetes). Voor Wegovy is die dosis wel voorzien, maar dat geneesmiddel kun je dus (nog) niet kopen in België.
Bij mensen met type 2 diabetes lijkt een lagere dosis (0,5 mg tot 1 mg) ook al voor gewichtsverlies te kunnen zorgen, zij het in mindere mate. In deze studie, gesponsord door van Novo Nordisk, geraakten deelnemers met diabetes type 2 met wekelijkse 1 mg-injecties bijvoorbeeld ongeveer 7 % van hun lichaamsgewicht kwijt na 68 weken. Maar die bevinding kun je niet zomaar veralgemenen naar mensen zonder diabetes.
Hoe snel val je af met Ozempic
In het begin gaat het redelijk snel. In de grootste studie naar de effecten van semaglutide om af te vallen raakten de proefpersonen gedurende de eerste 20 weken al zo’n 10% van hun lichaamsgewicht kwijt.
Wat als je stopt met Ozempic?
Dan word je waarschijnlijk weer zwaarder, zoals dat met alle geneesmiddelen om te vermageren het geval is.
In deze studie lieten onderzoekers een deel van de proefpersonen na 20 weken overschakelen op een nepmiddel. Gedurende het daaropvolgende jaar kwamen de verloren kilo’s er grotendeels weer bij, ondanks de begeleiding die de deelnemers kregen om een dieet te volgen en aan lichaamsbeweging te doen …
Werkt Ozempic na verloop van tijd nog even goed?
Dat is moeilijk te zeggen. Gegevens op de lange termijn ontbreken namelijk nog. In de langst durende studie tot nu toe werden 304 proefpersonen twee jaar lang opgevolgd. Na iets meer dan een jaar bereikten degenen die semaglutide toegediend kregen een plateau. Ze vielen niet meer af, maar kwamen ook niet bij.
Heeft vermageren met Ozempic een grote impact op je gezondheid?
Dat is nog onduidelijk. Dat lijkt voor de hand liggend, maar is niet per se zo.
Op korte termijn lijkt dit middel een beperkte gunstige invloed te hebben op de bloeddruk en het lipidenprofiel (onder andere cholesterol) van mensen met overgewicht en obesitas. Maar de resultaten op dit vlak waren in bovenvermelde studies zeker niet spectaculair. De “klinische relevantie” ervan is onduidelijk, rapporteert onder meer het Geneesmiddelenbulletin.
Of deze verbeteringen zich op de lange termijn vertalen in gezondheidswinst, zoals minder hartaanvallen, beroertes en kleinere kans op sterven, is vooralsnog onbekend. Dit wordt momenteel onderzocht in een grootschalige studie. De resultaten zouden in het najaar bekend zijn, meldt het Franse medische vakblad Prescrire.
De invloed van dit geneesmiddel op de levenskwaliteit (fysiek functioneren, sociaal functioneren, hoe je je op mentaal vlak voelt …) is evenmin duidelijk. In de studies tot nu toe, blijken de resultaten tegenstrijdig. In deze studie vond men bijvoorbeeld géén statistisch relevant verschil terug met de placebogroep.
Hoe gebruik je Ozempic?
Dit is een geneesmiddel dat je wekelijks moet injecteren in je buik, dij of bovenarm. Dat is niet vanzelfsprekend voor iedereen. Je moet de dosis geleidelijk aan opbouwen. De eerste vier weken start je normaal gezien met injecties die 0,25 mg semaglutide aanleveren.
Bijwerkingen en waarschuwingen
Net zoals bij elk geneesmiddel, zijn er ongewenste nevenwerkingen mogelijk. Er zijn ook contra-indicaties: niet iedereen mag semaglutide gebruiken.
Welke bijwerkingen kan Ozempic veroorzaken?
De meest voorkomende bijwerkingen zijn milde tot matig ernstige maag- en darmklachten (misselijkheid, diarree, overgeven en constipatie). In de studies met 2,4 mg semaglutide, leidde dat bij 4,3 % van de patiënten tot definitieve stopzetting van de behandeling.
Ernstigere bijwerkingen waren zeldzaam, met enkele nevenwerkingen gerelateerd aan de galblaas (cholelithiasis), pancreas (pancreasontsteking) en lever (cholestase).
Voor wie is Ozempic (mogelijk) niet geschikt?
- Heb je een pancreasontsteking, dan mag je dit middel niet nemen. Heb je ooit een pancreasontsteking gehad, dan is voorzichtigheid op zijn plaats.
- Mensen met diabetes type 2 en “diabetische retinopathie” (een aantasting van de bloedvaten van het netvlies) moeten extra uitkijken voor complicaties wanneer ze semaglutine nemen.
- De veiligheid en doeltreffendheid van semaglutide om af te vallen is niet goed onderzocht bij en bijgevolg afgeraden voor patiënten met diabetes type 1, ernstige nierinsufficiëntie en nog een aantal andere aandoeningen.
- Voor zwangere vrouwen is dit geneesmiddel ook niet geschikt, omdat er geen data zijn over de invloed op je ongeboren kind. Hetzelfde geldt voor vrouwen die borstvoeding geven: het is niet bekend of dit geneesmiddel in de moedermelk terecht komt.
- Als je allergisch bent voor één van de bestanddelen, neem je dit middel vanzelfsprekend beter ook niet.
Zo zijn er nog een aantal aandachtspunten. Te bespreken met je arts.
Bezoek onze module Zwangerschap & Medicatie.
Moet dit middel terugbetaald worden?
Voor vier prikpennen met 1 mg semaglutide (goed voor één maand) tel je iets meer dan € 100 neer. Dit wordt niet terugbetaald door de ziekteverzekering, behalve als je Ozempic voorgeschreven kreeg als behandeling van diabetes type 2.
Wat de prijs zal zijn van Wegovy, weten we nog niet.
De meningen zijn verdeeld
In het Verenigd Koninkrijk pleit het National Institute for Health and Care Excellence (NICE) voor een terugbetaling van een behandeling voor ernstig zwaarlijvigen (met een BMI van minstens 35 en enkele uitzonderingen), maar enkel als onderdeel van een bredere begeleiding in een gespecialiseerd obesitascentrum en voor maximaal 2 jaar.
In Frankrijk is de Haute Autorité de Santé (HAS) vragende partij. Voorlopig toch. Zij wil dit binnen twee jaar, als er meer onderzoeksgegevens zijn, herevalueren.
Onafhankelijke experts van het Franse medische vakblad Prescrire vinden dan weer dat het beter is om de resultaten van een grootschalige, lopende studie naar het effect op cardiovasculaire complicaties van overgewicht en obesitas (hartaanval, beroerte …) af te wachten vooraleer te vertrouwen op dit geneesmiddel.
En bij ons?
Zou een terugbetaling van dit geneesmiddel bij ons de moeite waard zijn?
Als dit bij ons op de agenda komt, is het uiteindelijk de Commissie Tegemoetkoming Geneesmiddelen (kortweg “CTG”) die de minister van Volksgezondheid adviseert in dossiers zoals deze. Op de werking van die commissie hebben we weliswaar kritiek: er is geen degelijke procedure om ongewenste beïnvloeding van commissieleden door farmaceutische firma’s te voorkomen. Het spreekt voor zich dat adviezen over terugbetaling in alle onafhankelijkheid opgesteld moeten worden. In een onderzoek dat we onlangs voerden bleek dat sommige commissieleden ondanks belangenconflicten tóch meebeslissen of bij de discussies over een eventuele terugbetaling van geneesmiddelen aanwezig blijven. Het feit dat pharma.be als koepelorganisatie óók lid is van de CTG, is eveneens problematisch. Deze vertegenwoordigers van de geneesmiddelenindustrie mogen niet stemmen maar wél mee discussieren. Evaluatierapporten worden bovendien achtergehouden, alsof er grote geheimen in staan … Onaanvaardbaar.
Wat is tirzepatide?
Daar kregen we ondertussen ook een lezersvraag over binnen. Dit geneesmiddel is nog nieuwer en zou volgens de geruchten nóg beter werken.
Het medicijn bootst kunstmatig twee hormonen na die van nature in je darmen vrijkomen na het eten. Ze geven je een verzadigd gevoel en remmen je eetlust.
Onlangs werden de resultaten van een grootschalige studie met tirzepatide gepubliceerd, waaraan ruim 2 500 personen met obesitas (gemiddelde BMI: 38 kg/m2) maar zonder diabetes deelnamen. Ze kregen wekelijks een inspuiting met 5 mg, 10 mg of 15 mg tirzepatide of placebo. Na 72 weken bedroeg het gemiddelde gewichtsverlies bij wie 5 mg, 10 mg of 15 mg tirzepatide kreeg respectievelijk 15.0 %, 19,5 % en 20.9 %, versus 3,1 % in de placebogroep. Bijwerkingen zoals misselijkheid, diarree en moeilijke stoelgang waren over het algemeen mild tot matig en van voorbijgaande aard. Tirzepatide bevindt zich echter nog in de onderzoeksfase en is (nog) niet beschikbaar bij ons. We weten nog niet of het zal goedgekeurd worden in Europa en zo ja, voor welke patiënten.
Naar verwachting zal het middel erg duur zijn, zodat waarschijnlijk enkel wie een BMI groter dan 30 kg/m2 heeft in aanmerking zal komen, als alternatief voor een maagverkleining. Voor wie enkele kilo’s wil afvallen is dit dus zeker geen oplossing. Gezond eten en voldoende bewegen zijn en blijven trouwens voor iedereen de belangrijkste manieren om je gewicht onder controle te houden.