Ensor aan Oostendse gevels, in de basketbal-arena of langs de vloedlijn. Ensor in pralinevorm, als hoofdrolspeler in een muzikale stoet of afgebeeld op 30.000 draagtassen in de winkelstraten. In Oostende valt in 2024 niet te ontsnappen aan de avant-gardekunstenaar, die onlangs in de Canon van Vlaanderen nog op dezelfde hoogte werd geplaatst als wegbereiders zoals Vincent van Gogh en Edvard Munch.
De 75ste verjaardag van James Ensors overlijden is aanleiding voor een grootschalig evenement in Antwerpen, Brussel en Oostende. Net zoals bij de viering van meer klassieke Vlaamse meesters trekt de Vlaamse overheid er een aanzienlijk budget voor uit: ruim 4,5 miljoen euro. De ambitie is groot, de campagne mikt internationaal.
De badstad, waar de kunstenaar leefde en stierf, omarmt Ensor intussen innig als haar sleutelfiguur. ‘Hij is een wezenlijk deel van onze stad’, zei burgemeester Bart Tommelein (Open VLD) bij de presentatie. ‘De voorbije jaren konden we ervaren dat zijn uitstraling voor cultuur en toerisme aanzienlijk is. We moeten hem nog meer promoten.’
Die grote liefde was er niet altijd. Peter Craeymeersch, manager van het Kursaal en directeur van het Filmfestival Oostende, zag de stad evolueren. ‘In 1999, vijftig jaar na Ensors sterfdag, vond er welgeteld één tentoonstelling plaats, rond de grafiek. Intussen is Oostende veel creatieve huizen rijker, die hun schouders kunnen zetten onder zo’n initiatief. De cultuurscène, de spelers en de zin voor actie: ze zijn er.’
James Ensor, ‘Zelfportret met bloemenhoed’. — © Muzee
Aangespoeld
Oostende mag al eind december het feestjaar aftrappen. Dan gaan de tentoonstellingen open in Muzee (rond Ensor en het stilleven) en Fort Napoleon (een interactieve zoektocht voor jongeren). Later starten kleinere presentaties in de Venetiaanse gaanderijen en het Ensorhuis.
De stad trok 600.000 euro uit voor het Ensorjaar, en kan daar 1,2 miljoen euro van de Vlaamse Gemeenschap aan toevoegen. Oostende zocht een breed draagvlak, waarbij de cultuursector, de horeca en de bedrijfswereld mee aan tafel zaten. Na een projectoproep kwamen 125 voorstellen binnen waarvan een team, onder leiding van intendant Wim Vanseveren, er tachtig selecteerde. Het doelpubliek is divers: het stadsfestival mikt op de cultuurfreak en op de jonge kenners, op passanten en badgasten, én op aangespoelde Oostendenaars die Herr Seele en Kamagurka willen portretteren in hun installatie Vive la sociale.
Ensor duikt op als een veelkantige, complexe figuur. Bewonderd door internationale artiesten, zoals aan bod zal komen in de Canvasdocumentaire die het Filmfestival in première brengt. Mopperend op de urbanistische ontwikkeling in het begin van de 20ste eeuw. Of omringd door vrouwen, die in de graphic novel van Jan Bulteel de revue passeren.
Vanseveren: ‘Het dwarse en innovatieve van Ensor vormden duidelijk een inspiratiebron. Zo komt er een Ensorbuste aan het station, maar dan in hout en stro. Of een Ensor Peepshow, waar je kan binnenkijken in strandkarren van het type dat te zien is op zijn werk De baden van Oostende. Zelfs het aftellen kleurt buiten de lijntjes. In de aanloop zal er elke dag een nieuwe zandloper bijkomen in de vitrine van het Ensorhuis.’
Het Ensorjaar in Oostende begint op 16/12. www.ensor2024.be